Zakażenie HIV to nie wyrok

Termin AIDS i HIV budzi wśród ludzi strach i obawę. Zakażenie wirusem HIV nadal stanowi ogromny problem i wyzwanie dla zdrowia publicznego. Jednakże postęp medycyny jaki dokonał się na przestrzeni ostatnich lat sprawił, że ludzie zakażeni HIV mogą normalnie żyć. Jest to jednak możliwe pod warunkiem, że są świadomi swojego zakażenia, współpracują z lekarzem oraz rozumieją specyfikę infekcji.

HIV (human immunodeficiency virus) czyli ludzki wirus niedoboru odporności, to jeden z grupy wirusów powodujących upośledzenie działania układu odpornościowego. Zakażenie początkowo nie daje żadnych objawów. Dopiero po kilku, a nawet kilkunastu latach trwania zakażenia, wirus wywołuje zespół chorobowy o nazwie AIDS (aquired immunodeficiency syndrome) – nabyty zespół upośledzenia odporności. Niestety brak skutecznych środków terapeutycznych umożliwiających wyeliminowanie wirusa HIV powoduje ciągły wzrost liczby nowo zakażonych osób. Historia zakażenia HIV/AIDS w Polsce sięga roku 1985, w którym stwierdzono pierwsze przypadki zakażenia wirusem. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP – PZH) od wdrożenia badań w 1985 r. do 2016 r. stwierdzono zakażenie u 21 140 obywateli Polski i u osób innego obywatelstwa przebywających na terenie Polski. Tylko w 2016 r., w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia zarejestrowano 1 270 nowych zakażeń HIV. Szacuje się, że ok. jedna trzecia zakażonych nie jest tego świadoma, co sprzyja rozprzestrzenianiu się zakażenia.

Do zakażenia wirusem HIV może dojść wtedy, gdy materiał zakaźny ma kontakt z miejscem, przez które wirus może wniknąć do organizmu (naruszona ciągłości tkanek, błona śluzowa). Materiałem zakaźnym w przypadku HIV jest krew, a także inny materiał biologiczny
tj. sperma, wydzielina pochwowa, płyn preejakulacyjny oraz inny materiał biologiczny, który zawiera widoczną ilość krwi. Co ważne, ślina nie jest materiałem zakaźnym, nie przenosi HIV, jest to powszechnie krążący mit!

Najczęściej do zakażenia wirusem dochodzi poprzez kontakty seksualne (zarówno kontakty homoseksualne jak i heteroseksualne), a także poprzez używanie igieł zanieczyszczonych krwią (narkomani). Są to sytuacje najczęściej kojarzone z zakażeniem wirusem HIV. Jednak do zakażenia może dojść także w sytuacji przetaczania zakażonej krwi, produktów krwiopochodnych oraz przeszczepów narządów. Przeprowadzanie testów przesiewowych u dawców pozwoliło jednak na minimalizację ryzyka zakażenia we wspomnianych sytuacjach. Ryzyko zakażenia występuje także u pracowników ochrony zdrowia, u których ze względu na wykonywany zawód istnieje niebezpieczeństwo kontaktu z zakażonymi płynami. Także wykonywanie zabiegów medycznych w warunkach niesterylnych niesie ryzyko zakażenia. Wirusem HIV może zostać zakażone również dziecko od matki (zakażenie wertykalne) podczas ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią. Jeśli jednak kobieta wie o zakażeniu i stosuje odpowiednie leczenie, istnieje olbrzymia szansa na to, że urodzi zdrowe dziecko.

Należy pamiętać, że nie jest możliwe zakażenie wirusem HIV przez podanie ręki osobie zakażonej, pocałunek, używanie tych samych przedmiotów (w tym sztućców) czy przebywanie w tym samym pomieszczeniu. Ukąszenie komara również nie stanowi zagrożenia wystąpienia zakażenia.

Należy mieć na uwadze, że przede wszystkim źródłem zakażenia wirusem HIV są osoby, które nie są świadome swojego zakażenia. Dlatego bardzo ważne jest jak najszybsze rozpoznanie infekcji. W celu diagnozy należy wykonać test z krwi, któremu pacjent może poddać się bezpłatnie i anonimowo w punktach konsultacyjno-diagnostycznych zlokalizowanych na terenie całej Polski (adresy można znaleźć na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS: www.aids.gov.pl). Aby wykonać test, nie jest wymagane skierowanie od lekarza! Podczas badania nie zostaje wykryty sam wirus HIV, a przeciwciała, które organizm produkuje do walki z tym wirusem. Jeśli wynik testu potwierdzi obecność tych przeciwciał, wykonuje się dodatkowe badanie krwi (tzw. test Western blot) potwierdzające zakażenie. Sprawdza się w ten sposób obecność przeciwciał skierowanych przeciwko poszczególnym antygenom wirusa. Dopiero pozytywny wynik testu Western blot pozwala na ostateczne postawienie diagnozy. Należy pamiętać, że aby wynik testu był wiarygodny i prawdziwy, należy wykonać go po ok. 3 mies. od wystąpienia ryzykownej sytuacji, w której mogło dojść do zakażenia wirusem. Okres ten jest wymagany ze względu na występowanie tzw. „okienka immunologicznego” czyli czasu, który mija od zakażenia wirusem do momentu wytworzenia przez organizm przeciwciał przeciwko wirusowi HIV w ilościach, które mogą zostać wykryte dostępnymi metodami diagnostycznymi.

Wczesne postawienie diagnozy jest kluczowe dla osób zakażonych wirusem HIV. Zastosowanie u nich dostępnych leków antyretrowirusowych pozwala na zahamowanie namnażania się wirusa. Dzięki farmakoterapii wśród osób zakażonych wirusem HIV zmniejszyła się liczba zgonów oraz wydłużył się czas, jaki upływa od momentu zakażenia HIV do rozwoju AIDS. Spowolnienie rozwoju choroby oraz zmniejszające się ryzyko śmierci z powodu zakażenia zdecydowanie wpływa na jakość życia osób zakażonych. AIDS nadal pozostaje śmiertelną chorobą, jednak dotyczy to głównie osób, które nie są objęte leczeniem.

Niestety w Polsce nadal utrzymują się stereotypy o tzw. grupach ryzyka zakażenia HIV (narkomani, prostytutki, homoseksualiści). Tymczasem od końca XX w. większość nowych zakażeń była diagnozowana u osób heteroseksualnych. Należy mieć na uwadze, że wirusem HIV może zakazić się każdy, dlatego tak ważne jest unikanie czynników ryzyka zakażenia.

Redakcja pacjentinfo.pl