Pocenie się – po co nam to?

Każdy z nas wie, że pocenie się to naturalny, związany z naszą fizjologią mechanizm, który pozwala nam utrzymać prawidłową temperaturę ciała. Nie ma zatem nic w tym złego, jeśli nasze ciało pokryją krople potu na przykład po wzmożonej aktywności fizycznej, czy też w czasie upalnych dni. Dlaczego, więc wiele osób uważa, że mokre plamy pod pachami, czy też zroszone potem czoło to coś wstydliwego?  Utarte normy społeczne, kultura, w której żyjemy wyrobiły w nas pogląd, że pot to rzecz nieestetyczna, niepożądana, z którą trzeba za wszelką cenę walczyć. I oczywiście należy zgodzić się z tym, że zachowanie podstawowych zasad higieny to rzecz nadrzędna. Jednak nie możemy popadać w skrajność i tym samym wcale nie dopuszczać do sytuacji, kiedy to nasze ciało zaczyna wytwarzać pot. Pamiętajmy o tym, że świeży pot u zdrowego człowieka nie ma woni, przez co nie powinien być postrzegany jako coś krępującego, wprawiającego w zakłopotanie. Nieprzyjemny zapach pojawia się dopiero później, kiedy to do akcji wkraczają naturalnie bytujące na naszej skórze bakterie, dla których pot staje się pożywką.

Dlaczego pocenie się jest nam tak potrzebne?

Podczas pocenia w naturalny sposób organizm ochładza się, emitując ciepło niezbędne do wyparowania z powierzchni skóry kropelek potu. W ten sposób ewolucja zabezpieczyła nas przed niekontrolowanym przegrzewaniem się ciała. Co ciekawe nie każde ssaki obdarzone są taką umiejętnością – tylko nieliczne potrafią tak oto ochładzać organizm ( np. koń, wielbłąd, hipopotam). Dowiedziono również, że pot pozwala zachować odpowiednie pH skóry, działając przy tym bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo, przez co chroni nas przed infekcjami. Ponadto wraz z potem może zostać wydzielonych wiele zbędnych, czasem wręcz szkodliwych dla organizmu związków. Należy pamiętać, że pot to nie tylko woda i sól (98%), ale również tłuszcze, sole mineralne, czy też inne produkty przemiany materii, takie jak kwas mlekowy, mocznik, amoniak.

Pot jest wytwarzany przez gruczoły potowe, które dzieli się na gruczoły ekrynowe i apokrynowe. Pierwsze z nich, czyli ekrynowe zlokalizowane są na całym ciele z tym, że najwięcej jest ich pod pachami, na czole oraz na podeszwach stóp i dłoni. Zazwyczaj kiedy pocimy się aktywują się właśnie te gruczoły – produkujące pot bezwonny, składający się w głównej mierze z wody i soli. Do produkcji potu z gruczołów ekrynowych dochodzi najczęściej pod wpływem wzmożonego wysiłku, z powodu zbyt wysokiej temperatury otoczenia lub gorączki spowodowanej infekcją. To jak pracują one zależne jest również od stanu emocjonalnego danej osoby, stąd możemy obserwować np. pocenie pod wpływem stresu.

Drugim rodzajem gruczołów potowych są gruczoły apokrynowe. Są one umiejscowione pod pachami, w okolicach narządów płciowych, brodawek sutkowych, w okolicach mostka. Zlokalizowane są w towarzystwie włosów i gruczołów łojowych, a produkowany przez nie pot jest bardziej gęsty niż pot ekrynowy, zawiera więcej białka i tłuszczy przez co w sprzyjających do tego warunkach staje się doskonałą pożywką dla bakterii. Co ważne wydzielanie tego rodzaju potu rozpoczyna się dopiero w fazie dojrzewania płciowego, głownie pod wpływem hormonów płciowych, czy emocji.

Jaka jest norma?

Człowiek dziennie może wypocić od 0,5 do 1 litra potu i jest to jak najbardziej naturalna reakcja organizmu. Uciążliwość pojawia się jednak wtedy, gdy ta wartość wzrasta – możemy mówić wówczas o tzw. problemie nadpotliwości (Hyperhidrosis). Z badań wynika, że prawie 3% społeczeństwa boryka się z nadmiernym wydzielaniem potu. Osoby te mogą produkować nawet o pięć razy więcej potu niż przyjęto za normę. Stan taki może utrudniać wykonywanie codziennych czynności, być przyczyną obniżonej samooceny oraz ograniczać kontakty międzyludzkie. Nadmierne pocenie może występować samoistnie lub być jednym z objawów toczącej się w organizmie choroby. Szczególną uwagę powinno zwrócić nagłe, niewystępujące wcześniej obfite pocenie się. Należy wtedy koniecznie skonsultować się z lekarzem, bo może być to sygnał, że mamy kłopoty ze zdrowiem. Do chorób, w przebiegu których jednym z objawów jest nadmierne wydzielanie potu zalicza się m.in. choroby wirusowe i bakteryjne z towarzyszącą gorączką, nadczynność tarczycy, cukrzycę, nowotwory układu chłonnego (białaczka, chłoniak), gruźlicę, raka trzustki, chorobę Parkinsona. Nadmierne pocenie może być również skutkiem zażywania niektórych leków.

Leczenie nadpotliwości

To jak będziemy leczyć nadpotliwość zależy od przyczyny wystąpienia tego stanu i natężenia problemu. W przypadku schorzeń ogólnoustrojowych leczy się chorobę podstawową. Jeśli jednak pocenie występuje na skutek zbyt dużej liczby samych gruczołów potowych i nieprawidłowo działającego systemu produkowania i wydzielania potu, wtedy z pomocą przychodzą liczne preparaty i metody hamujące ten mechanizm. Na rynku kosmetycznym i farmaceutycznym mamy do wyboru liczne preparaty ograniczające wydzielanie potu (dezodoranty, antyperspiranty, preparaty hamujące wydzielanie potu od wewnątrz od wewnątrz). W cięższych przypadkach stosuje się również toksynę botulinową (botoks). Jej działanie polega na odwracalnym porażeniu zakończeń nerwowych, docierających do gruczołów potowych, co przez jakiś czas powstrzymuje nadmierne wydzielanie potu.

Redakcja pacjentinfo.pl

Artykuł powstał na podstawie informacji ogólnodostępnych. Nie zastępuje konsultacji lekarskich i nie jest poradnikiem samodzielnego leczenia.