Choroba Parkinsona – kiedy proste rzeczy sprawiają trudność

Choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego to grupa wrodzonych lub nabytych schorzeń układu nerwowego, w których następuje utrata komórek nerwowych. Do jednej z takich chorób zaliczamy chorobę Parkinsona. Czym jest ta choroba, jak się objawia i jak z nią żyć?

Choroba Parkinsona (Parkinson’s disease, PD) jest przewlekłym postępującym schorzeniem zwyrodnieniowym mózgu, którego istotą jest zanik tzw. komórek dopaminergicznych znajdujących się w mózgu, odpowiedzialnych za produkcje dopaminy (tym samym następuje niedobór dopaminy). Jako pierwszy chorobę opisał w 1817 roku brytyjski lekarz James Parkinson, który rozpoznał i opisał jej objawy.

Przyczyny nieznane

Choroba Parkinsona zwykle rozpoczyna się w wieku 50-60 lat, jednak znane są również przypadki wystąpienia schorzenia we wcześniejszym wieku, nawet przed 40 rokiem życia. Może rozwinąć się u obu płci jednak dane wskazują, że częściej choroba Parkinsona dotyczy mężczyzn. Dotyka ludzi na całym świecie, wszystkich ras, a według danych Światowej Organizacji Zdrowia z problemem tym boryka się ok. 0,1% ludności świata. W Polsce szacuje się, że jest ok. 60-70 tys. chorych.

Istnieje wiele teorii tłumaczących rozwój tej choroby, jednak wciąż są to tylko teorie. Niestety nie ustalono jeszcze przyczyny rozwoju Parkinsona. Można przypuszczać, że choroba ma podłoże wieloczynnikowe, w tym istotną rolę w jej rozwoju mają dwa elementy. Pierwszy – to genetyczne predyspozycje, czyli wrodzona podatność do wystąpienia choroby oraz drugi – czynniki zewnętrzne, z którymi stykamy się na co dzień.

Objawy łatwo przeoczyć

Choroba Parkinsona to przewlekłe schorzenie, które rozwija się wolno i na różnych etapach daje objawy o różnym nasileniu. U starszych osób symptomy pojawiające się na początku choroby często postrzegane są jako naturalne przejawy starzenia się organizmu. Pierwszym zauważalnym objawem choroby jest często spowolnienie ruchowe (tzw. bradykinezja). Ruchy ręki czy nogi stają się wolniejsze niż zwykle, mniej zgrabne. Może również wystąpić drżenie spoczynkowe, czyli drżenie ręki lub nogi w sytuacji, kiedy chory nie wykonuje żadnej czynności, ustępujące, gdy zostaje podjęta aktywność. Najczęściej występuje drżenie rąk. W dalszych etapach choroby drżenie może występować także podczas wykonywania czynności. Charakterystyczna dla choroby Parkinsona jest także niestabilność postawy, często mylona przez chorych z zawrotami głowy, która wraz z rozwojem choroby może prowadzić do upadków. Kolejnym objawem choroby jest sztywność mięśniowa, która dotyczy przede wszystkim mięśni kończyn, ale także mięśni tułowia i szyi. Zmiany mogą objąć także twarz – sztywność mięśni i spowolnienie ruchowe może wpłynąć na zubożenie mimiki. Chorzy zwracają także uwagę na zmianę charakteru pisma – zaczynają pisać coraz to mniejsze litery. W początkowej fazie choroby objawy zwykle są łagodne i występują po jednej stronie ciała. Należy zwrócić również uwagę na tzw. pozaruchowe objawy choroby Parkinsona, których nasilenie i charakter niejednokrotnie jest większym problemem dla pacjenta. Zwykle pojawiają się one w późniejszych etapach choroby. Należą do nich: zaburzenia lękowe, depresja, zmiany nastroju, zaburzenia pamięci i zaburzenia psychotyczne, problemy z ciśnieniem, problemy ze snem, wypróżnianiem się (zaparcia), problemy z oddawaniem moczu, ślinotok, łojotok, zaburzenia mowy, zaburzenia chodu.

Wraz z postępem choroby objawy stają się coraz bardziej odczuwalne przez chorego. Może on potrzebować pomocy osób trzecich przy wykonywaniu rutynowych czynności dnia codziennego. Rozwój choroby może też przyczynić się do wycofania chorego i dążenia do ograniczenia kontaktu z innymi ludźmi.

Rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie choroby w jej początkowych stadiach często sprawia trudności, ponieważ objawy nie są charakterystyczne. Obecnie nie ma ogólnodostępnych testów laboratoryjnych ani badań obrazowych, które jednoznacznie pozwolą stwierdzić chorobę Parkinsona. Osobie z podejrzeniem Parkinsona zleca się badania neuroobrazowe takie jak: tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI). Jednak badania te nie są na tyle czułe by zobrazować zmiany powstałe w istocie czarnej mózgu, które są obecne w chorobie Parkinsona. Badania te zleca się głównie w celu wykluczenia innych chorób o podobnych objawach. Diagnozę stawia się na podstawie objawów klinicznych, czyli przede wszystkim w oparciu o przeprowadzony wywiad, badanie fizykalne oraz na podstawie obserwacji chorego.

Leczenie choroby Parkinsona jest głównie objawowe, nie ma jak dotąd możliwości leczenia przyczynowego. W terapii stosowanych jest wiele leków, ale zawsze farmakoterapia musi zostać dobrana indywidualnie według potrzeb pacjenta. Zdecydowanie najczęściej pacjentom podawana jest lewodopa (prekursor dopaminy) uważana za najskuteczniejszy lek w tym schorzeniu. Dawka leku powinna zostać ustalona indywidualnie i stopniowo zwiększana. W wyniku podawania pacjentowi lewodopy obserwuje się znaczą poprawę, która może utrzymywać się przez kilka lat. Jednak po tym czasie u chorych obserwuje się coraz mniejszą odpowiedź na leczenie. Pojawiają się przerwy w działaniu leku, poprawa po przyjęciu leku następuje po dłuższym czasie niż miało to miejsce wcześniej. W okresie działania leku mogą także wystąpić tzw. dyskinezy (mimowolne ruchy kończyn lub całego ciała).

Chory przez długi czas trwania choroby pozostaje samodzielny, jednak wraz z rozwojem choroby i pojawieniem się nowych dolegliwości codzienne funkcjonowanie staje się coraz trudniejsze. Problemy z poruszaniem się i zwiększone ryzyko upadków, a przy tym zmniejszająca się odpowiedź na leki może spowodować, że ostatnią fazę choroby pacjent spędzi na wózku. Należy jednak pamiętać, że przez cały okres choroby powinno się prowadzić rehabilitację chorego. To ważny element poprawiający sprawność ruchową, zmniejszający sztywność i ból, wpływający na występowanie zaparć, a także poprawiający nastrój. Ten element oprócz farmakoterapii może pomóc dłużej utrzymać jakość życia na względnie wysokim poziomie.

Podsumowując, choroba Parkinsona bez wątpienia wpływa na jakość życia pacjenta. Niestety obecnie nie ma możliwości jej wyleczenia, ale dostępne są leki niwelujące objawy. Główne symptomy choroby to: spowolnienie ruchów, drżenie spoczynkowe, sztywność mięśniowa, zaburzenia stabilności i postawy ciała. Ważne jest, aby w chorobie Parkinsona utrzymywać sprawność ruchową na jak najwyższym poziomie oraz współpracować z lekarzem trzymając się ściśle jego zaleceń przez cały okres choroby.

Redakcja pacjentinfo.pl

Artykuł powstał na podstawie informacji ogólnodostępnych. Nie zastępuje konsultacji lekarskich i nie jest poradnikiem samodzielnego leczenia.