Tag: Mammografia

CHOROBY • • • By Redakcja Redakcja 0 Comments

Nie tylko październik – profilaktyka raka piersi przez cały rok

Statystycznie to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów liczba zdiagnozowanego raka piersi wśród kobiet w wieku 20-49 lat zwiększyła się w ostatnich trzech dekadach prawie dwukrotnie. Tak dużego wzrostu zachorowań nie notuje się przy żadnym innym typie nowotworu w naszym kraju. Chociaż zwyczajowo za Miesiąc Świadomości Raka Piersi uznaje się październik, o profilaktycznych badaniach powinno się pamiętać przez cały rok. Regularne kontrole uchronią bowiem przed ryzykiem późnego wykrycia zmian chorobowych.

Każdego roku w Polsce zapada na niego aż 17 tysięcy pań, a około 5 tysięcy umiera w wyniku choroby. Mimo że coraz częściej i głośniej mówi się o potrzebie regularnych badań, świadomość dotycząca nowotworów piersi jest wciąż zbyt niska. Polki nie badają się w obawie przed diagnozą, tymczasem choroba atakuje coraz młodsze kobiety. Należy pamiętać, że wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie w procesie leczenia. Na czym polega profilaktyka raka piersi?

Samobadnie – kontrola piersi raz w miesiącu

Comiesięczna kontrola piersi poprzez samobadanie jest niezwykle cenna w profilaktyce raka piersi. Każda kobieta, która ukończyła 20. rok życia, powinna wykonywać je regularnie – jeśli bada je od wielu lat i zna prawidłową strukturę tkanki piersiowej, potrafi wykryć nawet niewielkie zmiany. To zaledwie 5 minut w miesiącu, które może uratować zdrowie i życie. Samobadanie powinno wykonywać się na namydlonym ciele, najlepiej kilka dni po miesiączce, kiedy piersi nie są już nabrzmiałe i bolesne przy dotyku. Kobiety w wieku menopauzalnym mogą wybrać dowolny dzień miesiąca i w tym dniu przeprowadzać badanie. W jego trakcie szuka się ewentualnych przebarwień, wgłębień, marszczeń skóry, zgrubień i nierówności. Każdą zauważoną zmianę należy niezwłocznie zgłosić lekarzowi. Warto również wiedzieć, że oprócz tkanki piersiowej należy również sprawdzić okolice pach. Dokładny proces samobadania opisuje dr n. med. Tomasz Sarosiek, onkolog kliniczny, Magodent Grupa LUX MED:

Samokontrolę piersi powinno się przeprowadzać w pozycji stojącej. Prawą rękę należy unieść do góry i oprzeć dłoń z tyłu głowy. Trzy środkowe palce lewej ręki przykładamy do prawej piersi i przyciskamy je lekko do skóry, wykonując ruchy od góry w dół oraz okrężne, a także od boku do centrum i odwrotnie), badając w ten sposób pierś oraz pachę. Następnie czynność powtarzamy, nieco mocniej przyciskając palce, dzięki czemu łatwiej jest wyczuć tkanki położone głębiej. Należy zwracać szczególną uwagę na podejrzane zgrubienia i guzki, miejscowe zmiany konsystencji tkanki oraz ewentualny obrzęk pod pachą. Te same czynności powtarzamy dla lewej piersi (lewa ręka uniesiona, badamy prawą dłonią). Następnie kładziemy się na wznak. Pod prawą łopatką wsuwamy małą poduszkę lub zwinięty ręcznik i dla prawej i lewej piersi powtarzamy te same czynności, które wykonywaliśmy podczas badania na stojąco.

Mammografia

Mammografia to radiologiczne badanie piersi, wykonywane w dwóch projekcjach (górno-dolna oraz skośna). Jest podstawową, a zarazem najbardziej popularną metodą diagnostyczną piersi. Dr n. med. Tomasz Sarosiek, onkolog kliniczny, Magodent Grupa LUX MED:

Badanie przeprowadza się zazwyczaj u kobiet, które ukończyły 35-40 lat. Do 50. roku życia wykonuje się ją co dwa lata, po pięćdziesiątce – co rok. Mammografia jest raczej bezbolesna i nie wymaga znieczulenia. Tradycyjnym aparatem można wykryć guzki wielkości od 3 milimetrów. W przypadku raka piersi czułość mammografii ocenia się na 80 procent.

Podczas badania pierś umieszczana jest na metalowej podkładce i przyciskana plastikowymi płytkami z góry oraz z boku. Urządzenie prześwietla pierś promieniami rentgenowskimi, a następnie otrzymujemy obraz na kliszach. Zdjęcia oceniane są zazwyczaj przez dwóch radiologów, co pozwala zmniejszyć ryzyko błędu interpretacji.

Badanie ultrasonograficzne piersi

W tym badaniu, dzięki wykorzystaniu fal ultradźwiękowych, uwidacznia się obraz tkanek wchodzących w skład piersi. Zaleca się je często jako element pogłębionej diagnostyki patologii wykrytych podczas mammografii – w razie zaobserwowania nieprawidłowości, USG jest jej wartościowym uzupełnieniem. Umożliwia bowiem różnicowanie torbieli od guzków oraz precyzyjną ocenę wielkości zmian ogniskowych. W profilaktyce USG piersi wykonuje się u kobiet, które ukończyły 30 lat, których piersi charakteryzują się dużą gęstością gruczołową. Jest to w pełni bezpieczna i bezbolesna metoda badania. USG poprzedzone jest wywiadem lekarskim z pacjentką oraz ewentualną analizą ostatnich wyników badań USG i mammografii (jeśli były wykonywane). Kobieta kładzie się na leżance, a lekarz przesuwa po jej piersiach specjalną głowicą, oglądając na monitorze strukturę piersi.

Wyparcie problemu nie uchroni przed chorobą i nie pomoże jej pokonać. Całkowite wyleczenie raka piersi jest możliwe, jednak w dużej mierze zależy od samej kobiety. Regularne samobadanie oraz USG i mammografia piersi, na które kieruje ginekolog, mają ogromne znaczenie w profilaktyce. Dzięki odpowiedniej kontroli znacznie zwiększają się bowiem szanse na podstawienie trafnej diagnozy i szybkie wdrożenie leczenia. Jeśli na podstawie wykonanych badań i wstępnej diagnozy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej uzna potrzebę skierowania pacjenta do lekarza specjalisty, wydaje kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, tzw. DiLO. Karta ta zastępuje skierowanie i dokumentuje cały proces diagnostyczno-terapeutyczny, co w znacznym stopniu zwiększa szanse na wyleczenie.

Źródło: Materiał prasowy
Fot. www.pixabay.com
CHOROBY • • • • • By Redakcja Redakcja 0 Comments

O raku piersi w pytaniach i odpowiedziach

Rak piersi to choroba przede wszystkim kobiet. O profilaktycznych badaniach USG czy mammografii wiedzą chyba wszyscy, ale jest grupa kobiet, której zaleca się również rezonans magnetyczny piersi. Poznaj fakty o tej chorobie.

Jakie są objawy raka piersi?

  • Wyczuwalny palcami guzek w piersi;
  • Wyciek krwistej cieczy z brodawki;
  • Wciągnięcie brodawki sutkowej, które pojawia się w ciągu kilku tygodni;
  • Zmiana kształtu piersi, tj. pojawienie się np. wgłębienia na piersi, wciąganie się skóry na piersi;
  • Pojawienie się nagle asymetrii piersi – np. jedna pierś staje się większa, druga mniejsza;
  • Zmiany na skórze piersi: np. jej pogrubienie lub/i pojawienie się „skórki pomarańczowej”, zaczerwienienia czy owrzodzenia;
  • Pojawienie się widocznych żył na piersi;
  • Owrzodzenie brodawki sutkowej lub zaczerwienienie.

Czy są badania, które pozwalają wykryć raka piersi we wczesnym stadium?

W pierwszym stadium choroby najczęściej nie ma żadnych objawów – zwykle guzek rośnie niezauważony przez wiele miesięcy, a nawet lat. Dlatego tak ważne są badania, które pozwolą nowotwór wykryć w bardzo wczesnym stadium. U młodych kobiet zaleca się wykonywanie badania USG, u kobiet po 50. roku życia – mammografię piersi. Najlepiej zgłosić się na nią między 5. a 10. dniem cyklu miesiączkowego. W Polsce każdej kobiecie w wieku 50 -69 lat przysługuje bezpłatna mammografia raz na dwa lata. Jeśli jesteś w tym wieku i w ciągu ostatnich dwóch lat nie poddałaś się temu badaniu, wybierz najbliższą placówkę – ich wykaz znajdziesz na stronach Narodowego Funduszu Zdrowia. Wystarczy umówić się na wizytę – nie jest potrzebne skierowanie, ale trzeba zabrać ze sobą wyniki wcześniejszych badań piersi.

W trosce o własne zdrowie trzeba też samej przeprowadzać regularnie badanie piersi – wystarczy raz w miesiącu po miesiączce.

Dlaczego nie zaleca się badania mammograficznego u młodych kobiet?

Piersi zmieniają się przez całe życie kobiety. Budowa piersi młodej kobiety jest gęsta, przez co badanie mammograficzne nie jest odpowiednio dokładne, zatem istnieje ryzyko, że kobieta będzie miała guzek w piersi, ale mammografia go nie wykryje. Może się jednak zdarzyć, że po USG lekarz skieruje młodą kobietę na dodatkowe badania, w tym mammografię. Uwaga! Guz wykryty w badaniu mammograficznym nie musi być rakiem. Do stwierdzenia, czy tak jest, potrzebne są dalsze badania.

Kiedy najczęściej wykrywany jest nowotwór piersi?

To przede wszystkim choroba kobiet po 50. roku życia – na tę grupę wiekową przypada około 80 proc. rozpoznań. Ok. 1 proc. raków piersi diagnozuje się u mężczyzn. W Polsce jest obecnie rozpoznawany u około 18 tys. kobiet rocznie, a zachorowalność wykazuje stały wzrost. Dobra wiadomość jest taka, że od lat 90. spada liczba zgonów z powodu tego nowotworu. Zatem zachorowanie oznacza szansę wyleczenia. A szansa jest tym większa, im wcześniej rak zostanie wykryty.

Czy można się skutecznie ochronić przed rakiem piersi?

Mimo gigantycznego postępu nauk medycznych wciąż nie jest znana przyczyna tego nowotworu. Część raków piersi – ok. 5 do 10 proc. przypadków – jest uwarunkowana genetycznie. Dlatego jeśli w bliskiej rodzinie kobiety rozpoznano ten rodzaj nowotworu, konieczne jest przestrzeganie zasad profilaktycznych, a często – także konsultacja z poradnią genetyczną. Nie powinny zwlekać z taką konsultacją kobiety, których mama lub/i tata czy też mama i babcia chorowały na raka piersi. Może się okazać w rodzinie dziedziczy się mutację genu BRCA.

Opieką lekarską powinny być objęte kobiety właśnie z grupy najwyższego i wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi, co najczęściej jest związane z nosicielstwem mutacji w genie BRCA.

Kobietom tym lekarz może zaproponować:

  • Farmakologiczną profilaktykę hormonalną – przyjmowanie tamoksyfenu przez 5 lat – zgodnie z doniesieniami naukowymi taka terapia zmniejsza ryzyko zachorowania prawie o połowę;
  • Profilaktykę chirurgiczną – czyli mastektomię z rekonstrukcją piersi, co zmniejsza ryzyko zachorowania o połowę. Ta metoda redukuje też wysokie w tej grupie kobiet ryzyko zachorowania na raka jajnika (o 80-90 proc.).

Jeśli jesteś nosicielką mutacji genu BRCA1, zaleca się, byś raz w roku wykonywała badania piersi metodą rezonansu magnetycznego, a w połowie pomiędzy tymi badaniami zaleca się wykonanie mammografii lub USG.

Dobra wiadomość jest taka, że naukowcy zidentyfikowali konkretne czynniki zwiększających ryzyko raka piersi oraz czynniki ochronne (zmniejszające ryzyko tego nowotworu).

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka piersi:

Hormonalne:

  • wczesna pierwsza miesiączka lub menopauza po 55. roku życia;
  • brak ciąż lub posiadanie pierwszego dziecka po 35. roku życia,
  • doustne środki antykoncepcyjne z estrogenami,
  • hormonalna terapia zastępcza oparta na estrogenach i gestagenach
  • otyłość (nadmiar tkanki tłuszczowej zaburza gospodarkę hormonalną).

Środowiskowe:

  • Dieta obfitująca w tłuszcze i/lub alkohol

Czynniki chroniące przed zachorowaniem na raka piersi:

  • Dieta uboga w tłuszcze, ale bogata w produkty mleczne i te, które zawierają witaminę D
  • Karmienie piersią;
  • Urodzenie dziecka w trzeciej dekadzie życia.

Justyna Wojteczek (zdrowie.pap.pl)

Źródło grafiki: www.pixabay.com

PRZEWODNIK PACJENTA • • • • • By Redakcja 0 Comments

Poradnik korzystającego ze świadczeń finansowanych przez NFZ. Część 4 – programy profilaktyczne

Profilaktyka zdrowotna to wszelkie działania mające na celu wczesne wykrycie ewentualnych chorób na etapie, który daje duże szanse na całkowite wyleczenie pacjenta. Wydaje się, że zgonie z zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć” nikogo nie trzeba przekonywać do poddania się rutynowym badaniom, często przecież dającym szansę na drugie życie. Warto wiedzieć z jakich bezpłatnych badań możemy skorzystać w ramach programów profilaktycznych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Aktualnie osoby objęte ubezpieczenie zdrowotnym, które spełniają z góry ustalone kryteria mogą przystąpić do sześciu ogólnopolskich programów profilaktycznych NFZ.

1 Program profilaktyki raka piersi (mammografia)
W ramach programu na etapie podstawowym wykonuje się mammografię. Jest to badanie, które pozwala wykryć we wczesnym stadium patologiczne zmiany powstałe w gruczołach piersiowych. Mammografia to nieinwazyjna, bezbolesna metoda radiologiczna. W przebiegu badania każda z piersi umieszczana jest na podstawce z detektorem i dociskana plastikową płytką od góry i po bokach w celu dokładnego prześwietlenia tkanek. Na podstawie wykonanych zdjęć rentgenowskich lekarz radiolog jest wstanie zdiagnozować nieprawidłowości w piersiach. W grupie kobiet wieku 50 – 69 lat regularne wykonywanie mammografii (przynajmniej raz na 2 lata) jest niezwykle istotne, ponieważ są one szczególnie narażone na wystąpienie niebezpiecznego dla zdrowia i życia raka piersi. Jest to typ nowotworu, który przez długi czas może nie dawać żadnych objawów i tylko rutynowe badania kontrolne pozwalają wykryć go na wczesnym etapie, co znacznie zwiększa szanse chorej na wyleczenie. Jeśli na etapie podstawowym zostaną wykryte podejrzane zmiany, pacjentka kierowana jest na dalszą, pogłębioną diagnostykę. Na tym etapie lekarz może zlecić ponowną mammografię, USG piersi (badaniem ultrasonograficznym pozwalające określić rodzaj zmian powstałych w piersiach) oraz biopsję cienkoigłową lub gruboigłową z badaniem histopatologicznym pobranego materiału.

2 Program badań prenatalnych

Wykonywanie badań prenatalnych i na ich podstawie wczesne postawienie diagnozy u wielu ciężarnych pozwala wdrożyć odpowiednie i efektywne leczenie jeszcze na wczesnych etapach ciąży. We wstępnej części programu przeprowadzane są testy biochemiczne (oznaczenia w surowicy krwi) oraz badania USG między 11-13 tygodniem ciąży w celu oszacowania ryzyka pojawienia się aberracji chromosomalnej – mogącej powodować np. zespół Downa u dziecka. Jeśli wyniki badań odbiegają od normy ciężarna kobieta może skorzystać z badań inwazyjnych polegających na pobraniu materiału do badań genetycznych w drodze amniopunkcji, biopsji trofoblastu lub kordocentezy pod kontrolą USG, które dają 100% skuteczność w wykrywaniu chorób płodu.
3 Program profilaktyki raka szyjki macicy (cytologia)
Podstawowym badaniem wykonywanym u pacjentek włączonych do programu jest cytologia szyjki macicy. Cytologia to badanie dzięki, któremu możliwe jest wykrycie wczesnych zmian mogących prowadzić do inwazyjnego raka szyjki macicy. Jak widomo, wczesne zmiany przedrakowe szyjki macicy są w 100% uleczalne. Profilaktyka w tym kierunku jest bardzo ważna, szczególnie u kobiet w wieku 25-59 lat, u których prawdopodobieństwo zarażeni się wirusem HPV – będącym bezpośrednią przyczyną rozwoju raka szyjki macicy jest największe. Samo badanie jest bezbolesne, stosunkowo proste i szybkie w wykonaniu. Podczas rutynowej wizyty ginekologiczne, lekarz ginekolog lub położna pobiera specjalną szczoteczką wymaz do badania z ujścia zewnętrznego i z tarczy szyjki macicy. W przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego lekarz kieruje pacjentkę na dalszą, pogłębioną diagnostykę. Na tym etapie wykonuje się kolposkopię (badanie polegające na oglądaniu w powiększeniu powierzchni szyjki macicy przy pomocy urządzenia optycznego – kolposkopu) oraz ewentualnie pobiera się wycinki do badania histopatologicznego.

4 Program profilaktyki gruźlicy
Gruźlica to zakaźna i potencjalnie śmiertelna choroba, która w porę nie wykryta powoduje nieodwracalne zmiany w organizmie. Program adresowany jest do osób powyżej 18 r.ż., które deklarują, że miały styczność z osobą dotkniętą gruźlicą lub mają trudne warunki życiowe (np. bezdomność, długotrwałe bezrobocie), sprzyjające rozwijaniu się choroby. Program profilaktyki gruźlicy polega na realizacji wśród tych osób przez pielęgniarkę POZ-u edukacji zdrowotnej na temat choroby oraz przeprowadzeniu ankiety, której wyniki wstępnie ocenią poziom ryzyka zachorowania na gruźlicę płuc. W razie stwierdzenia podwyższonego ryzyka zapadnięcia na chorobę, pacjent kierowany jest na pogłębioną diagnostykę i ewentualne dalsze leczenie do Poradni Gruźlicy i Chorób Płuc.

5 Program profilaktyki chorób odtytoniowych (w tym POChP)
Osoba uzależniona uczestnicząca w programie zostaje poinformowana przez lekarza POZ-u o negatywnych skutkach zdrowotnych palenia tytoniu. W programie wykonuje się podstawowe badania przedmiotowe (ustalenie masy ciała, wzrostu, pomiar ciśnienia tętniczego krwi) oraz wyznacza się plan terapii odwykowej dla osób, które wykażą gotowość rzucenia palenia w ciągu najbliższych 30 dni. Dodatkowo, w uzasadnionych medycznie przepadkach przeprowadza się u pacjentów spirometrię. Jest to badanie dzięki, któremu możliwe jest zmierzenie objętości i pojemności płuc oraz przepływu powietrza podczas wdechu i wydechu. Na podstawie uzyskanych wyników można określić, czy pacjent ma dysfunkcje narządu oddechowego, a co najważniejsze, czy w wyniku długotrwałego palenia nie rozwinęła się znacznie obniżająca jakość życia Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP).

6 Program profilaktyki chorób układu krążenia
Jeśli spełnia się kryteria włączające do programu można skorzystać z badań nakierunkowanych na wykrywanie chorób układu krążenia u swojego lekarza POZ-u. W ramach programu wykonuje się badanie przedmiotowe (w tym określenie współczynnika masy ciała – BMI), zleca się przeprowadzenie badań biochemicznych krwi (stężenie cholesterolu całkowitego, LDL, HDL, trójglicerydów i poziomu glukozy) oraz dokonuje się pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
Ponadto lekarz przeprowadza edukację zdrowotna oraz wywiad nakierunkowany na wykrycie czynników ryzyka wystąpienia choroby układu krążenia.

Ważne: szczegółowe informacje o programach profilaktycznych i wykonywanych w ich ramach badaniach można uzyskać na stronach NFZ-u lub bezpośrednio w Oddziałach.

O tym jak przygotować się do poszczególnych badań możecie dowiedzieć się z naszego innego artykułu

Redakcja pacjentinfo.pl

PRZEWODNIK PACJENTA • • • • • • By Redakcja 0 Comments

Jak przygotować się do badań?

USG jamy brzusznej należy robić na czczo, a w dniu, gdy wybieramy się na mammografię nie należy stosować balsamu w okolicach górnej połowy ciała. Przeczytaj, jak odpowiednio przygotować się do różnego typu badań.

40 do 50 proc. zachorowań na nowotwory można było by uniknąć, gdybyśmy bardziej dbali o swoje zdrowie. Jeśli nadal zastanawiasz się czy zrobić badania profilaktyczne – dłużej już nie zwlekaj. Zapisz się na wizytę i przeczytaj jak się przygotować do badań.

– 70 proc. pacjentów onkologicznych przychodzi  do lekarza, gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium, a wtedy komórki rakowe są rozsiane w innych częściach ciała – mówi dr Janusz Meder, kierownik Oddziału Zachowawczego w Klinice Nowotworów Układu Chłonnego Centrom Onkologii w Warszawie. – Szkoda, że nadal nie doceniamy siły badań profilaktycznych. Warto, by kobiety pamiętały o tym, że dzięki cytologii raka szyjki macicy można wykryć nawet we wczesnym stadium rozwoju.  Dzięki temu można zdiagnozować nawet niewielkie nieprawidłowości zachodzące w szyjce macicy, a takie wczesne zmiany, można całkowicie wyleczyć.

Dr Meder podkreśla, że niedoceniana jest także kolonoskopia, którą powinny zrobić wszystkie osoby po 50 roku życia oraz wszyscy, którzy ukończyli 40 lat i mają co najmniej jednego krewnego pierwszego stopnia z rozpoznaniem raka jelita grubego.

– Podczas kolonoskopii można  wyciąć polipy, w których nierzadko stwierdza się stany przedrakowe – mówi dr Meder –  Usunięcie polipów sprawia, że rak jelita się nie rozwinie dzięki czemu zachowamy zdrowie, a często i życie.

Najwyższa Izba Kontroli publikowała raport dotyczącego tego jak zapobiegać i leczyć nowotwory. Z danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wynika np., że co prawda liczba zachorowań na nowotwory złośliwe jest w Polsce niższa niż w większości krajów europejskich, jednak umieralność dużo wyższa. Oznacza to, że chorujemy rzadziej, ale jeśli już zachorujemy to częściej umieramy.

Jak przygotować się do badań?

CYTOLOGIA

Badanie cytologiczne (inaczej wymaz lub rozmaz cytologiczny) to jedno z podstawowych badań ginekologicznych. To prosta, bezpieczna i skuteczna metoda profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Pozwala na ocenę stanu szyjki macicy oraz wykrycie niepokojących zmian lub nieprawidłowości. Badanie jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut.

Zasady przygotowania do badania:

  • Na badanie nie należy zgłaszać się podczas menstruacji (krwawienia miesięcznego),
  • Badanie najlepiej wykonać jest około połowy cyklu miesiączkowego, najwcześniej 4 dni po ustaniu krwawienia i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej miesiączki (pierwszy dzień cyklu to pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego),
  • Na 3-4 dni przed badaniem należy odstawić wszelkie leki stosowane dopochwowo,
  • Na 4 dni przed badaniem nie należy stosować leków/preparatów dopochwowych, tamponów ani irygacji (płukania pochwy),
  • Co najmniej 24 h przed badaniem należy powstrzymać się od stosunków płciowych,
  • 24 godziny przed badaniem cytologicznym nie należy poddawać się badaniu ginekologicznemu, przezpochwowemu badaniu USG oraz pobieraniu posiewów ani wymazów z kanału szyjki macicy,
  • W przypadku wystąpienia stanu zapalnego narządu rodnego (mogą o tym świadczyć m.in. upławy), należy najpierw wyleczyć stan zapalny i dopiero zgłosić się na badanie,
  • Należy również odczekać co najmniej 1 dzień po badaniu ginekologicznym lub USG transwaginalnym,
  • W dniu badania nie należy wykonywać irygacji (płukania pochwy).

Przed wizytą u lekarza dobrze jest przypomnieć sobie datę ostatniej miesiączki, wyliczyć długość trwania cyklu oraz przygotować informacje o stosowaniu ewentualnych leków oraz antykoncepcji (dobrze, jeśli znamy nazwy), przebytych i przewlekłych chorobach, ciążach oraz porodach.

GASTROSKOPIA

Gastroskopia pozwala lekarzowi na bezpośrednie oglądanie śluzówki żołądka, odźwiernika i dwunastnicy. Badanie przeprowadza się przy użyciu endoskopu, czyli elastycznej rurki z torami wizyjnymi pozwalającymi na przedstawienie obrazu z przewodu pokarmowego na kolorowym monitorze. Ważną zaletą endoskopu jest możliwość w toku jednego zabiegu ocenienia stanu śluzówki, jak i pobrania do dalszego badania wycinka tkanki budzącej podejrzenie zmian chorobowych.

Zasady przygotowania do badania:

  • Pacjent ma być na czczo. Na 8 godzin przed badaniem nie należy nic jeść,
  • Na 4 godziny przed badaniem nie należy nic pić, palić papierosów, żuć gumy,
  • Osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np. nadciśnienie tętnicze, choroby serca, padaczka i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody,
  • Osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania oraz poinformować o cukrzycy lekarza kierującego przed wystawieniem skierowania i personel pracowni niezwłocznie po zgłoszeniu się na badanie,
  • Osoby przyjmujące leki obniżające krzepliwość krwi (np. acenocumarol, sintrom, ticlid, plavix lub aspiryna, acard, acesan i inne) powinny o tym poinformować lekarza wykonującego badanie,
  • Kobiety ciężarne i matki karmiące piersią powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania,
  • U pacjentów obciążonych ryzykiem, w tym u osób ze sztucznymi zastawkami serca, po przebytym zapaleniu wsierdzia, z protezą naczyniową lub ze znacznie obniżoną liczbą krwinek białych bezpośrednio przed badaniem może być niezbędne podanie antybiotyku. Decyzję o konieczności i sposobie podania antybiotyku podejmuje lekarz kierujący na badanie,
  • Badanie nie może być wykonane bez pisemnej zgody pacjenta. Przed badaniem należy wyjąć protezy zębowe,
  • Przed wprowadzeniem endoskopu lekarz bądź pielęgniarka znieczula gardło poprzez użycie odpowiedniego środka znieczulającego w sprayu. Złagodzenie nieprzyjemnych objawów występujących podczas badania ułatwia skupienie się na spokojnym, głębokim oddychaniu. Właściwy rytm oddechu sprawia, że badanie jest łatwiejsze do zniesienia dla pacjenta i pozwala lekarzowi na dokładniejsze zbadanie przewodu pokarmowego.

Po badaniu:

  • Przez dwie godziny po badaniu nie należy jeść, pić oraz palić.
  • Jeśli zastosowane były środki znieczulające i/lub nasenne, przeciwwskazane jest prowadzenie pojazdów przez kilka godzin po badaniu.

Zalecane jest przyniesienie i pokazanie lekarzowi przed badaniem posiadanej dokumentacji medycznej np. kart wypisowych ze szpitala, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, EKG, echokardiografia. Pacjenci powinni znać nazwy i dawki przyjmowanych leków.

Jeśli badanie zostanie wykonane w znieczuleniu ogólnym, pacjent pozostanie krótki czas na obserwacji, następnie może udać się do domu pod opieką osoby dorosłej. W rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji. Przez 12 godzin po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i spożywać alkoholu.

KOLONOSKOPIA

Badanie polega na wprowadzeniu przez odbyt specjalnego wziernika i obejrzeniu całego jelita grubego. Do tego celu służy giętki instrument zwany kolonoskopem, długości od 130 do 200 cm. Tory wizyjne znajdujące się we wzierniku pozwalają na przedstawienie obrazu z wnętrza przewodu pokarmowego w odpowiednim powiększeniu na kolorowym monitorze. Badanie ma na celu ocenę powierzchni błony śluzowej jelita grubego. Przy użyciu dodatkowych instrumentów istnieje możliwość pobrania wycinków śluzówki do badania histopatologicznego i wykonania zabiegów endoskopowych, które często umożliwiają pacjentowi uniknięcie operacji chirurgicznej.

Przygotowanie do kolonoskopii polega na oczyszczeniu jelita grubego. W tym celu 24-48 godzin przed badaniem należy stosować dietę płynną oraz w przededniu badania stosuje się doustne leki przeczyszczające (makrogole lub fosforany). Niektóre ośrodki stosują także wlewki doodbytnicze (tzw. hegary) podczas przygotowania do badania.

Każda pracownia endoskopowa wykonująca kolonoskopię przekazuje pacjentom wytyczne na temat schematu przygotowania się do badania.

Zasady przygotowania do badania:

  • Osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np. nadciśnienie tętnicze, choroby serca, padaczka i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody,
  • Osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania oraz poinformować o cukrzycy lekarza kierującego przed wystawieniem skierowania i personel pracowni niezwłocznie po zgłoszeniu się na badanie,
  • Osoby przyjmujące leki obniżające krzepliwość krwi (np. acenocumarol, sintrom, ticlid, plavix lub aspiryna, acard, acesan i inne) powinny przerwać ich stosowanie na 7 dni przed badaniem, należy to jednak wcześniej skonsultować z lekarzem prowadzącym. Niekiedy może zachodzić konieczność zmiany leczenia na heparynę niskocząsteczkową podawaną podskórnie np. Clexane, Fraxiparine,
  • Kobiety ciężarne i matki karmiące piersią powinny skonsultować z lekarzem prowadzącym sposób przygotowania do badania.

Warto przynieść i pokazać lekarzowi przed badaniem posiadanej dokumentacji medycznej np. kart wypisowych ze szpitala, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, EKG, echokardiografia oraz aktualnych wyników badań laboratoryjnych np. morfologii, poziomu elektrolitów, układu krzepnięcia, grupy krwi. Pacjenci powinni dokładnie znać nazwy i dawki przyjmowanych leków lub posiadać ich spis.

Jeżeli ktoś otrzymał środki uspokajające, pozostaje pod obserwacją zwykle przez 1-2 godziny. Będzie potrzebować kogoś, kto odwiezie go do domu po zabiegu. Jeżeli nie pamiętasz instrukcji, które lekarz przekazał Ci po badaniu, skontaktuj się z nim następnego dnia.

Jeśli badanie zostanie wykonane w znieczuleniu ogólnym, pacjent pozostaje krótki czas na obserwacji, następnie może udać się do domu pod opieką osoby dorosłej. W rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji. Przez 12 godzin po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i spożywać alkoholu.

Na badanie w znieczuleniu należy zgłaszać się z osobą towarzyszącą.

Po badaniu:

  • Można odczuwać wzdęcia i kurcze powodowane przez powietrze wprowadzone do jelita podczas badania. Uczucie to mija po oddaniu wiatrów.
  • Można odżywiać się i powrócić do normalnej aktywności życiowej tego samego dnia.
  • Nie powinno się prowadzić samochodu lub innych urządzeń w dniu badania, gdyż środki uspokajające mogą upośledzać odruchy.

MAMMOGRAFIA

Badanie mammograficzne jest metodą obrazowego badania piersi pozwalającą na wczesnego wykrywania nieprawidłowości.

Zasady przygotowania do badania:

  • Dobrze, by pacjentki miesiączkujące zgłaszały się na badanie w I fazie cyklu miesiączkowego (najlepiej pomiędzy 5 a 12 dniem cyklu), gdyż piersi są wówczas mniej wrażliwe na dotyk, a badanie nie powoduje dyskomfortu,
  • W dniu badania nie należy stosować kosmetyków (dezodorant, talk, krem, balsam do ciała, perfumy) w okolicach pach i górnej połowy ciała, ponieważ mogą one spowodować zmiany obrazu mammograficznego, a w konsekwencji spowodować konieczność wykonania ponownego badania,
  • Warto zwrócić uwagę, aby w dniu badania założyć wygodną odzież, którą łatwo jest zdjąć oraz zrezygnować z ozdób i biżuterii (łańcuszki, kolczyki),
  • Na badanie należy zgłosić się ze skierowaniem, wcześniejszymi wynikami (zdjęcia mammograficzne i odpisy), o ile były wykonywane, jak również dowodem tożsamości,
  • Należy zgłaszać się na badanie z kilkuminutowym wyprzedzeniem, gdyż przed badaniem pacjentki są proszone o wypełnienie kwestionariusza (warto pamiętać o zabraniu ze sobą okularów, jeżeli jest taka konieczność).
  • Do badania pacjentka rozbiera się do połowy. Zdjęcie rentgenowskie wykonuje się w dwóch podstawowych projekcjach: góra-dół oraz boczne; pacjentka pozostaje w pozycji stojącej.

Badana pierś jest uciśnięta między podstawką z kasetą rentgenowską a plastikową płytą kompresyjną. Projekcję boczną wykonuje się celem uwidocznienia zmian leżących głęboko w gruczole, zwłaszcza blisko ściany klatki piersiowej, tj. zmian trudnych do wykrycia badaniem palpacyjnym.

Należy zgłosić wykonującemu badanie przed badaniem:

  • ciąża;
  • wyniki innych badań: USG sutków, mammografia;
  • badania radiologiczne – wykonywane w ciągu ostatnich kilku miesięcy;
  • urazy sutka i jego okolicy.

USG DRÓG MOCZOWYCH

Ultrasonografię dróg moczowych należy wykonywać po wypełnieniu pęcherza moczowego, co poprawia warunki badania i pozwala na dokładną obserwację pęcherza moczowego, narządu rodnego u kobiet oraz gruczołu krokowego u mężczyzn.

W tym badaniu ocenia się narządy, umieszczając głowicę na skórze tułowia, po uprzednim zwilżeniu jej żelem do badania. Osoba badana zwykle leży w pozycji zgodnej z instrukcjami badającego lekarza (w trakcie typowego badania na ogół w kilku różnych pozycjach). Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut.

Zasady przygotowania do badania:

  • Dzień przed wykonaniem badania zaleca się dietę lekkostrawną z wyłączeniem warzyw, owoców, ciemnego pieczywa oraz ziaren. Ponadto wskazane jest przyjmowanie Espumisanu 3×2 kapsułki w celu usunięcia nadmiaru gazów z przewodzie pokarmowym,
  • Minimum 6 godzin przed badaniem nie należy spożywać żadnych pokarmów, pić płynów gazowanych i słodzonych (można pić wodę niegazowaną), palić tytoniu, żuć gumy, jeść cukierków itp.,
  • Na dwie godziny przed badaniem należy wypić ok. 1-1,5 litra niegazowanej wody i nie oddawać moczu,
  • Lekarzowi wykonującemu badanie należy przedstawić wyniki wcześniej wykonanych badań USG i innych badań obrazowych.

USG JAMY BRZUSZNEJ

Ultrasonografię jamy brzusznej należy wykonywać na czczo.

Zasady przygotowania do badania:

  • Dzień przed wykonaniem badania zaleca się dietę lekkostrawną z wyłączeniem warzyw, owoców, ciemnego pieczywa oraz ziaren. Ponadto wskazane jest przyjmowanie Espumisanu 3×2 kapsułki w celu usunięcia nadmiaru gazów z przewodzie pokarmowym,
  • Minimum 6 godzin przed badaniem nie należy spożywać żadnych pokarmów, pić płynów gazowanych i słodzonych (można pić wodę niegazowaną), palić tytoniu, żuć gumy, jeść cukierków itp.,
  • Lekarzowi wykonującemu badanie należy przedstawić wyniki wcześniej wykonanych badań USG i innych badań obrazowych.

BADANIE PET/CT

PET/CT (pozytonowa tomografia emisyjna połączona z tomografią komputerową) pozwala na wykonanie szybko i dokładnie badania całego ciała pacjenta.

Skojarzenie metod PET (obrazującego aktywność procesów życiowych) i CT (obrazy anatomiczne) umożliwia wykrywanie patologii na poziomie drobnych zmian, co ma szczególne znaczenie dla identyfikacji zmian nowotworowych.

Zasady przygotowania do badania:

  • Na 5 godzin przed zgłoszeniem się na badanie pacjent pozostaje na czczo, dozwolone jest picie tylko niegazowanej wody mineralnej,
  • W dniu poprzedzającym badanie nie wolno palić papierosów, pić napojów słodzonych, gazowanych i zawierających kofeinę (np. kawy, coli, herbaty itp.). Wskazane jest picie wody mineralnej,
  • W dniu poprzedzającym badanie należy unikać znacznego wysiłku fizycznego,
  • W dniu badania pacjent powinien zażyć leki, które  przyjmuje na stałe (lub mieć je przy sobie),
  • Na badanie należy zarezerwować około 3 do 5 godzin, z uwagi na dostawy izotopu z zewnątrz i inne okoliczności –  sama procedura badania trwa 1,5 do 2h,
  • U pacjentek w wieku rozrodczym istnieje możliwość wykonania testu ciążowego,
  • W trakcie badania pacjent nie może mieć przy sobie  metalowych przedmiotów (biżuterii, protez wyjmowanych, usztywnianych biustonoszy, klamry pasków, spinek, zapinek, monet),

Przez  6 godzin po badaniu należy unikać kontaktu z dziećmi i kobietami w ciąży.

Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska (zdrowie.pap.pl)

Źródło grafiki: www.pixabay.com

Dieta i aktywność fizyczna w aktywnej fazie leczenia raka

Czasy, gdy pacjentom w trakcie leczenia onkologicznego zalecano leżenie w łóżku dawno minęły – mówią zgodnie lekarze …

COVID-19 obecnie: czy będą nowe szczepionki?

Firmy pracują nad preparatami przeciwko nowym wariantom koronawirusa. Według FDA mają one uwzględniać nowe typu szczepu …

Apetyt na kawę służy zdrowej starości

Co piąty mieszkaniec Unii Europejskiej ma 65 lat i więcej. Oznacza to, że niemal 100 milinów ludzi na naszym kontynencie …