Udar mózgu –nie czekaj, reaguj!

Udar mózgu to poważny stan, który w porę nierozpoznany może doprowadzić do trwałej niepełnosprawności, a nawet zgonu. Osoba po przebytym udarze mózgu nierzadko musi przechodzić przez długotrwałą i mozolną rehabilitację. Jak zatem ustrzec się, a w razie wystąpienia udaru, jak skutecznie reagować, aby zminimalizować ryzyko powikłań?

Udar mózgu występuje głownie u osób starszych powyżej 70. roku życia, jest trzecią przyczyną zgonów, a do tego głównym powodem niepełnosprawności wśród osób dorosłych. Szacuje się, że w Polsce dotyka on około 70 tys. osób rocznie, z czego 15-20% z nich umiera na skutek powikłań poudarowych. Statystyki te świadczą, że jest to istotnym problemem zdrowia publicznego, na który należy zwrócić szczególną uwagę.

Rodzaje udarów:

Udary mózgu dzielimy na krwotoczne (tzw. wylewy) i niedokrwienne. Te pierwsze, czyli udary krwotoczne powstają na skutek pęknięcia naczynia w mózgu. Występują one u około 10% wszystkich chorych z rozpoznanym udarem. Przebiegają one najczęściej gwałtownie i rokują znacznie gorzej niż udary niedokrwienne. Dzieje się tak, ponieważ krew, która wydostaje się z przerwanego naczynia powoduje mechaniczne uszkodzenia mózgu, obrzęk i ucisk – doprowadzając do martwicy tkanek mózgowych.

Z kolei drugi typ udaru – niedokrwienny jest przyczyną około 90% wszystkich udarów mózgu. Powstaje on w skutek nagłego zatrzymania dopływu krwi do mózgu, przez co tkanki do których naturalnie dostarczana jest krew bogata w tlen i substancje odżywcze – obumierają. Głównym winowajcą takiego stanu jest tutaj skrzeplina, która docierając do naczyń w mózgu tworzy zator, uniemożliwiając prawidłowy przepływ krwi.

Jak zatem zapobiegać udarom?

Profilaktyka przeciwudarowa nastawiona jest na minimalizowanie tzw. czynników ryzyka modyfikowalnych, czyli takich na które mamy rzeczywisty wpływ. Głównym takim czynnikiem jest nadciśnienie tętnicze. Ważne jest tutaj regularne wykonywanie pomiarów ciśnienia krwi, aby w porę wychwycić wszelkie nieprawidłowości. Uważa się, że nieleczone nadciśnienie (powyżej 140/90 mm Hg) zwiększa ryzyko wystąpienie udaru nawet o 30-40%. Należy również stale kontrolować poziom cholesterolu (zwłaszcza tego o niskiej gęstości – LDI), aby nie dopuścić do rozwoju miażdżycy, wpływającej negatywnie na drożność naszych naczyń krwionośnych. Zwiększone ryzyko wystąpienia udarów mają także osoby, u których zdiagnozowano cukrzycę, choroby serca (m.in. migotanie przedsionków) oraz te, które borykają się z dużą nadwagą, czy otyłością. Aby uniknąć w przyszłości wystąpieniu udaru należy bezwzględnie rzucić palenie, ograniczyć spożycie alkoholu, stosować zbilansowaną dietę – bogatą w warzywa i owoce oraz wykonywać umiarkowaną aktywność fizyczną. Na pewno w dużej mierze my sami mamy wpływ na nasze zdrowie, także na to, czy w przyszłości unikniemy udaru. Jednak jest kilka czynników zwiększających ryzyko wystąpienia udaru, na które nie mamy wpływu. Przede wszystkim jest to wiek (im starsza osoba, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia udaru ), rasa (częściej chorują osoby rasy czarnej) oraz płeć (mężczyźni).

Jak objawia się udar?

Wszystkie osoby, które znajdą się w gronie tych szczególnie narażonych, a także ich najbliżsi powinni wiedzieć jak skutecznie rozpoznać pierwsze objawy udaru, aby w porę zareagować i na czas wezwać pomoc. Co więc powinno nas zaniepokoić?

Do głównych objawów udaru zarówno krwotocznego, jak i niedokrwiennego należą:

– nagłe zaburzenia czucia i/lub drętwienie po jednej stronie ciała

– nagłe połowiczne osłabienie kończyn

– skrzywienie twarzy, szczególnie charakterystyczne jest opadnięcie jednego z kącików ust

– zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa)

– zaburzenia wzroku, często występuje niedowidzenie na jedno oko

– zaburzenia równowagi, zawroty głowy, kłopoty z orientacją.

Jeśli zauważymy powyższe objawy należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, bo tylko w ten sposób możemy skutecznie uchronić osobę dotkniętą udarem przed poważnymi konsekwencjami tego stanu.

Udar mózgu i co dalej?

Pacjent z podejrzeniem udaru mózgu powinien jak najszybciej trafić do szpitala, gdzie zostanie otoczony specjalistyczną opieką. W przypadku wystąpienia udaru mózgu liczy się każda minuta, ponieważ tylko szybkie wdrożenie leczenia po pojawieniu się pierwszych objawów daje pożądane efekty i zapobiega trwałym uszkodzeniom neurologicznym. Lekarze w pierwszej kolejności różnicują, czy mają odczyniania z udarem krwotocznym, niedokrwiennym, czy też z innym schorzeniem dającym podobne objawy. W tym celu choremu wykonuje się tomografie komputerową głowy. Jeśli rozpozna się udar niedokrwienny, jak najszybciej wdraża się tzw. leczenie trombolityczne, które ma na celu przywrócenie przepływu krwi w zamkniętym lub znacznie zwężonym naczyniu krwionośnym. Standardowo podaje się dożylnie leki rozpuszczają powstały zakrzep powodujący niedotlenienie mózgu. Zastosowanie tego typu leczenia w ciągu 90 minut od pierwszych objawów udaru niedokrwiennego daje szansę na odzyskanie pełnej sprawności nawet u 1/4 pacjentów. Jeśli jednak ten czas wydłuży się szanse chorego na wyzdrowienie drastycznie maleją.

W przypadku rozpoznania udaru krwotocznego niestety nie istnieje w pełni zadowalające leczenie. U takich chorych można zastosować tzw. embolizację – operację mającą na celu zamknięcie naczynia, z którego wychodzi tętniak powodujący krwawienie. Stosuje się tu także leczenie farmakologiczne zmniejszające obrzęk pojawiający się wokół krwiaka.

Podsumowując w przypadku wystąpienie udaru mózgu najważniejsze jest sprawne działanie, czyli jak najszybsze udzielenie profesjonalnej pomocy chorej osobie. Tylko w taki sposób można zapobiec trwałym zmianą i uchronić się przed wynikającą z tego niepełnosprawnością.

Zespół redakcyjny pacjentinfo.pl

Artykuł powstał na podstawie informacji ogólnodostępnych. Nie zastępuje konsultacji lekarskich i nie jest poradnikiem samodzielnego leczenia.