„Złota godzina” w zawale serca.

Choroby układu krążenia (ChUK) niezmiennie pozostają główną przyczyną zgonów w Unii Europejskiej. Także w Polsce są największym zagrożeniem życia, w 2013 r. były powodem niemal 46% wszystkich zgonów! Wśród ChUK najczęstszą przyczynę śmierci i niepełnosprawności stanowi zawał mięśnia sercowego, który jest postacią choroby niedokrwiennej serca. Co roku w Polsce na zawał zapada ok. 100 tys. osób. Czym jest zawał, jak go rozpoznać i jak postępować w przypadku zawału? Na te pytania warto znać odpowiedź.

Zawał mięśnia sercowego, inaczej zwany atakiem serca, to uszkodzenie części mięśnia sercowego, powstałe na skutek niedoboru tlenu spowodowanego zamknięciem tętnicy wieńcowej doprowadzającej krew do serca. Zamkniecie naczynia jest zwykle konsekwencją pęknięcia blaszki miażdżycowej w naczyniu wieńcowym. Pęknięcie blaszki powoduje wystąpienie skrzepliny, która całkowicie zamyka światło naczynia. Atak serca może wystąpić także w wyniku zmniejszenia światła naczynia na skutek powstałej blaszki miażdżycowej i ograniczenia przepływu krwi. Im dłużej dopływ krwi zostaje zamknięty/utrudniony, tym większy obszar mięśnia sercowego umiera, dlatego tak ważny w przypadku zawału serca jest czas! Niestety jest go niewiele, ponieważ już po 3 – 6 godzinach cały niedotleniony obszar umiera, a powstałe zmiany są nieodwracalne!

Objawy zawału serca

U większości osób z zawałem występuje ból (zwykle bardzo silny, z czasem narastający), pieczenie lub ucisk za mostkiem. Odczuwany przez chorego ból ma charakter rozlany, tzn. nie można wskazać konkretnego miejsca bólu, a jedynie jego obszar. Może utrzymywać się stale lub ustępować i nawracać.

Do najczęstszych objawów zawału zalicza się:

• ból za mostkiem,
• ból w żuchwie, szyi, plecach, ręce lub barku,
• ból brzucha z towarzyszącymi nudnościami lub wymiotami,
• duszność,
• obfite zimne poty i zawroty głowy,
• niepokój, lęk przed zbliżającą się śmiercią
• zasłabnięcie, utrata przytomności.

Ważne jest, że każdy zawał może mieć inne objawy. Nawet u osób, które już przebyły zawał, objawy kolejnego ataku serca mogą zdecydowanie się różnić. Sytuacja ta utrudnia rozpoznanie kolejnego incydentu, odmienne od wcześniejszych objawy powodują, że chory nie łączy występujących dolegliwości z wystąpieniem kolejnego zawału serca.

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka zawału serca można podzielić na modyfikowalne (czyli takie, na które mamy wpływ, które możemy zmienić poprzez np. zmianę nawyków, przyzwyczajeń) oraz niemodyfikowalne (na które nie mamy wpływu, np. wiek, płeć, czynniki genetyczne).

Do modyfikowalnych czynników ryzyka wystąpienia zawału serca należą:

• nadciśnienie tętnicze,
• nadwaga i otyłość,
• nieprawidłowe odżywianie,
• palenie papierosów,
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• mała aktywność fizyczna,
• stres,
• zespół metaboliczny.

Wymienione czynniki wskazują, iż w dużej mierze za ryzyko wystąpienia zawału serca odpowiada styl życia, który możemy zmienić.

Jak postępować w przypadku zawału – „złota godzina”

Jeśli występujący ból utrzymuje się dłużej niż 5 min., nie ustępuje po odpoczynku lub zastosowaniu nitrogliceryny, należy niezwłocznie wezwać pomoc i położyć się! Na pogotowie należy zadzwonić nawet wówczas, gdy pacjent nie ma pewności, czy występujący ból jest związany z zawałem serca, ponieważ czas ma kluczowe znaczenie! Im wcześniej wdrożone zostaje odpowiednie leczenie, tym mniejsze zmiany w sercu powstają. Najważniejsza jest tzw. „złota godzina”, tzn. najlepsze rokowanie występuje u pacjentów, u których podjęto leczenie w ciągu 1 godziny od wystąpienia objawów. Każde opóźnienie może spowodować śmierć pacjenta! Ważne jest także, aby nie podejmować próby dotarcia do szpitala „na własną rękę”. Karetka z wykwalifikowanym personelem medycznym jest bezpiecznym środkiem transportu osoby z podejrzeniem zawału. Podczas transportu personel już w drodze do szpitala może podjąć odpowiednie kroki zyskując tym samym cenny dla pacjenta czas.

Jak leczy się zawał?

Jeśli zawał serca zostaje zdiagnozowany odpowiednio wcześnie, najczęściej zostają zastosowane dwie metody leczenia: farmakologiczna i zabiegowa.

U pacjentów z zawałem serca stosuje się leki:

• leki przeciwzakrzepowe, np. kwas acetylosalicylowy, klopidogrel, heparyna
• beta-blokery oraz inhibitory konwertazy angiotensyny

W leczeniu zabiegowym u pacjentów z zawałem stosuje się angioplastykę tętnic wieńcowych lub operację pomostowania aortalno-wieńcowego (tzw. wszczepienie baypasów).

Zawał serca to zdarzenie, które zawsze stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. To trudy moment zarówno dla chorego jak i jego rodziny. Przebycie zawału skłania do refleksji nad własnym życiem, zmiany stylu życia. Warto jednak zadbać o swoje zdrowie już wcześniej, aby uniknąć ataku serca i cieszyć się dobrym zdrowiem przez długie lata!

Redakcja pacjentinfo.pl