Tag: alergia na gluten

Wiele osób obecnie cierpi na problemy zdrowotne związane z odżywianiem, między innymi: na alergie i nietolerancje pokarmowe. Przyczyna często leży w produktach, które są podstawą naszego żywienia, czyli w pszenicy oraz w mleku i jego przetworach. Część spośród tych schorzeń wymaga określonej diety przez całe życie. Czy restrykcyjna dieta zawsze jest konieczna? I czy alergia i nietolerancja pokarmowa to takie samo schorzenie?

O co chodzi z tym glutenem

Z języka łacińskiego słowo „gluten” oznacza „klej”, a obecnie słowem tym określa się białko występujące w niektórych zbożach. Gluten w dużych ilościach występuje w mące pszennej, kiedy do mąki dodamy wodę, otrzymamy sprężyste, dające się lepić ciasto. Tą właśnie konsystencję zawdzięczamy glutenowi. Gluten występuje nie tylko w pszenicy, ale również w jęczmieniu, życie, owsie i ich pochodnych. Czasami białko to może być przyczyną wielu problemów zdrowotnych. Najpoważniejszym z nich jest celiakia, zwana inaczej chorobą trzewną. Celiakia jest trwającą całe życie immunologiczną chorobą o podłożu genetycznym, charakteryzuje się nietolerancją glutenu. Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie wchłanianie pokarmu jest upośledzone. Chociaż celiakia jest najbardziej znaną formą nietolerancji glutenu, występuje rzadko dotykając jedną osobę na sto.

Pamiętajmy również, że może ujawnić się w każdym wieku, a zdiagnozowanie celiakii nie jest łatwe ze względu na różnorodność objawów (np. skurcze żołądka, wzdęcia, zmęczenie, anemia i wiele innych, często nieswoistych symptomów). Celiakię możemy zdiagnozować poprzez badanie krwi  i oznaczenie przeciwciał przeciw gliadynie, biopsję – pobranie wycinka z wyściółki jelita cienkiego oraz badanie pod kątem występowania genów celiakii.

Celiakia nie jest alergią, choć często jest z nią mylona, ponieważ alergia (nazywana również nadwrażliwością na gluten) daje podobne objawy. Zasadniczą różnicą jest to, że alergia nie prowadzi do zaniku kosmków jelitowych.

W obu przypadkach metodą leczenia jest dieta bezglutenowa, w przypadku celiakii leczenie trwa całe życie, objawy alergii mogą ustąpić i odstawienie glutenu może być jedynie czasowe.

Ostatnio jednak wiele osób przechodzi na dietę bezglutenową bez żadnego medycznego uzasadnienia. Traktują ją jako lekarstwo na złe samopoczucie, zdrowy styl życia, czy też metodę na zrzucenie zbędnych kilogramów.

Koniecznie trzeba zaznaczyć, że gluten zdrowym ludziom nie szkodzi. Dieta bezglutenowa za to jak każda dieta eliminacyjna, niesie ze sobą wiele rodzajów zagrożeń. Osoby, które ją stosują, często wykluczają przetwory zbożowe zupełnie lub korzystają z produktów przeznaczonych dla osób nietolerujących glutenu, nie zwracając uwagi na ich wartość odżywczą. Konsekwencją źle zbilansowanej diety bezglutenowej może być brak ważnych składników, które znajdują się w produktach zbożowych, należą do nich: błonnik pokarmowy, witaminy z grupy B, żelazo, cynk i selen.

Również pogląd, że dieta bezglutenowa działa odchudzająco, nie jest prawdziwy, ponieważ za nadwagę odpowiada zbyt duża ilość spożywanych kalorii, a nie gluten. Zatem jeżeli ktoś stosując dietę bezglutenową schudnie, to głównie z powodu wykluczania z jadłospisu tradycyjnych produktów zbożowych bez zastępowania ich bezglutenowymi odpowiednikami.

Mleko – przyczyna wielu problemów…

Na początku należy zaznaczyć, że alergia na mleko i nietolerancja pokarmowa to dwie różne dolegliwości, również często ze sobą mylone, podobnie jak w przypadku alergii na gluten i celiakii.

Główną przyczyną nietolerancji pokarmowej jest brak występowania w przewodzie pokarmowym laktazy, enzymu  rozkładającego laktozę na cukry proste: glukozę i galaktozę. Problem ten dotyczy ok. 30% naszej populacji, a do podstawowych objawów nietolerancji pokarmowej należą: biegunka, „burczenie” w brzuchu, bolesne zaparcia, wzdęcia brzucha pojawiające się po wypiciu mleka.

Alergia pokarmowa – jest stanem chorobowym organizmu, który w odróżnieniu od nietolerancji pokarmowej zależy od funkcjonowania mechanizmów immunologicznych (odpornościowych). Innymi słowy, organizm po zetknięciu z alergenem uruchamia przeciwciała, a po ponownym kontakcie z alergenem, wytworzone wcześniej przeciwciała łączą się z substancją alergiczną wywołując uczulenie (w tym przypadku białkami zawartymi w mleku). Może objawiać się również na wiele sposobów: poprzez biegunkę, wymioty, bóle brzucha, kolki, zaparcia, refluks ale również wypryski na policzkach, płatkach uszu, zgięciach łokci i kolan.

Alergie pokarmowe najczęściej pojawiają się u małych dzieci (2-5% dzieci cierpi w Polsce na alergię na mleko krowie), ponieważ ich przewód pokarmowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały, przeważnie z czasem te dolegliwości ustają.

Z dietetycznego punktu widzenia w przypadku alergii na mleko oraz nietolerancji laktozy, konieczne jest zastosowanie diety eliminacyjnej, wyłączającej mleko i jego przetwory pod każdą postacią. Trzeba pamiętać, że produkty mleczne mogą znajdować się w gotowych wyrobach i potrawach, dlatego zawsze musimy dokładnie czytać etykiety. Alergię na mleko zazwyczaj wywołuje zawarta w białku kazeina lub beta-laktoglobulina, alergeny te występują we wszystkich produktach mlecznych (kwaśne mleko, maślanka, kefiry, jogurty, śmietana, masło), a także w czekoladzie, lodach, pieczywie, wędlinach, gotowych produktach (sosach, zupach), czy w żywności typu fast food. Eliminując mleko i jego przetwory musimy zastąpić je innymi pokarmami, które dostarczą nam m.in. wapnia i witamin.

Poniżej przedstawiamy produkty zalecane w dietach bez glutenu i mleka.

Pamiętajmy, że niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego nie można lekceważyć, ale nie diagnozujmy się sami, niech zrobi to lekarz. Dieta eliminacyjna jest konieczna zarówno w przypadku nietolerancji i alergii pokarmowej, nie należy jednak samemu bez konsultacji ze specjalistą jej wprowadzać, ponieważ możemy pozbawić organizm wielu cennych składników odżywczych.

Zmieniając sposób żywienia warto wprowadzić również zmiany w sposobie przyrządzania posiłków i zamienić smażenie na tłuszczu na gotowanie, duszenie, gotowanie na parze, czy pieczenie w piekarniku.

Zespół redakcyjny pacjentinfo.pl

Artykuł powstał na podstawie informacji ogólnodostępnych. Nie zastępuje konsultacji lekarskich i nie jest poradnikiem samodzielnego leczenia.