Które metody antykoncepcyjne są skuteczne?

Współcześnie mamy dostęp do rozmaitych metod antykoncepcji różniących się między sobą: sposobem użycia, wygodą stosowania, ewentualnymi skutkami ubocznymi, a także skutecznością. Każda z metod posiada zalety i wady.

Antykoncepcja, nazywana również kontrolą płodności jest zbiorem metod, których głównym celem jest zapobieganie zapłodnieniu i ciąży. Ze względu na mechanizm działania wyróżnia się cztery podstawowe metody antykoncepcji: antykoncepcję hormonalną, antykoncepcję mechaniczną, antykoncepcje chemiczną oraz metody naturalne.

Ważnym kryterium przy wyborze odpowiedniego dla nas środka antykoncepcyjnego powinna być jego skuteczność. Jak więc ocenić, czy wybrana przez nas metoda odpowiednio nas zabezpiecza? Jakie czynniki mogą wpływać na obniżenie skuteczności danej metody i co należy zrobić, aby maksymalnie zwiększyć skuteczność używanej antykoncepcji?

Skuteczność metod antykoncepcyjnych ocenia się według tzw. wskaźnika Pearla (indeks Pearla). Wskaźnik ten określa liczbę nieplanowanych ciąż, do jakich doszło pomimo stosowania wybranej metody antykoncepcyjnej u stu par, które współżyły ze sobą przez rok. Im niższą wartość przyjmuje indeks Pearla, tym dana metoda jest bardziej skuteczna. Dla przykładu dla par, które współżyły regularnie przez rok nie stosując żadnych środków antykoncepcyjnych prawdopodobieństwo zajścia w ciążę waha się w granicach 80-90%. Innymi słowy na 100 kobiet, które nie zabezpieczały się, 80-90 z nich zajdzie w ciążę w ciągu roku.

Przyjmuje się, że wysoce skutecznymi metodami są te o wskaźniku do 2 (tylko 2 na 100 kobiet zajdzie w ciążę w ciągu roku), średnio skutecznymi o wskaźniku 2-5, natomiast za metody nieskuteczne uważa się te, których wartość wynosi powyżej 5.

Podczas określania skuteczności danej metody antykoncepcyjnej wskaźnik Pearla przyjmuje nie jedną, ale zakres wartości. Skąd się biorą te „widełki”? Wynika to z faktu, że na rzeczywistą skuteczność środka antykoncepcyjnego wpływa szereg różnych czynników mogących znacznie zaniżać skuteczność metody. Duże znaczenie ma czynnik ludzki, czyli to czy będziemy stosować się do wszelkich zaleceń związanych z wybraną przez nas metodą antykoncepcyjną.

Przykładowo podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej, która uważana jest za jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania zapłodnieniu liczy się nasza skrupulatność i systematyczność. Wiele jednak kobiet stosujących na przykład popularne tabletki antykoncepcyjne zapomina o przyjęciu zalecanej dawki leku lub zażywa ją o nieregularnych porach dnia, co znacząco wpływa na obniżenie skuteczności tej metody. Podobnie ma się rzecz podczas stosowania plastrów hormonalnych, które trzeba wymieniać regularnie, najczęściej raz w tygodniu i pilnować, aby zawsze były one starannie przyklejone do naszej skóry. Innymi czynnikami zaburzającymi skuteczność antykoncepcji hormonalnej są stosowane przez nas niektóre leki lub zioła. Mogą one spowodować mniejsze wchłanianie lub szybsze wydalanie przyjmowanych hormonów. Najpopularniejszą tego typu rośliną jest powszechnie stosowany dziurawiec, który wchodzi w skład wielu herbat i suplementów diety dostępnych w aptece bez recepty. Warto również wiedzieć, że paracetamol, czyli składnik sporej liczby leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych także wpływa na obniżenie skuteczności antykoncepcji hormonalnej. Poza tym chwilowe niedomagania naszego organizmu takie jak zatrucia pokarmowe i związane z tym wymioty i biegunka mogą spowodować, że zastosowana przez nas antykoncepcja hormonalna nie przyniesie oczekiwanych efektów, ponieważ nie zostanie wchłonięta odpowiednia dawka leku.

Najpopularniejszą metodą antykoncepcji mechanicznej jest stosowanie prezerwatyw męskich. Uważa się, że jest to dość skuteczna ochrona zapobiegająca zapłodnieniu i ciąży. Aby jednak zminimalizować ryzyko zajścia w ciążę podczas stosowania tego typu zabezpieczenia trzeba bezwzględnie pamiętać o kilku zasadach dotyczących prawidłowego wyboru prezerwatyw i poprawnego ich stosowania. Po pierwsze przed zastosowaniem należy zwrócić uwagę na termin ich ważności oraz na to, czy były one przechowywane w suchym, chłodnym miejscu, bez dostępu światła słonecznego. Po drugie prezerwatywę zakłada się zawsze w stanie wzwodu, przed penetracją i nigdy nie używa dwa razy tej samej. Ważne jest również właściwe dopasowanie prezerwatywy do rozmiaru członka, nie może być ona zbyt mała lub duża. Przestrzegając tych prostych reguł można z powodzeniem wyeliminować do minimum ryzyko zawodności tej metody. Nie zapominajmy również, że prezerwatywy oprócz zapobieganiu zapłodnieniu pełnią jakże istotną funkcję w profilaktyce chorób przenoszonych drogą płciową, dlatego też są powszechnie rekomendowaną formą antykoncepcji.

Jeśli chodzi o metody chemiczne (globulki, kremy, maści, pianki) to są one z reguły mało skuteczne i bardziej zalecane są jako środki pomocnicze, zwiększające skuteczność pozostałych metod antykoncepcyjnych. Środki te należy wprowadzić do pochwy tuż przed stosunkiem (10-15 minut), w ten sposób ich efektywność będzie największa.

Ostatnią formą antykoncepcji są tzw. metody naturalne (obserwacja, kalendarzyk, stosunek przerywany). Są to mocno zawodne metody, a ich skuteczność zależy w dużej mierze od wiedzy i doświadczenia obojga partnerów. Nie są one więc polecane dla par, które chcą bezwzględnie zabezpieczyć się przed nieplanowaną ciążą.

Poniższa tabelka prezentuje zestawienie wskaźników Pearla dla wybranych metod antykoncepcji (im niższa wartość wskaźnika tym większa skuteczność).

Zespół redakcyjny pacjentinfo.pl